„Það eru ótrúlega mörg börn sem líður illa í skólanum“. Og „Skólar í löndunum í kringum okkur eru miklu betri en skólar hér á landi“. Þetta eru dæmi um fullyrðingar um grunnskólann okkar sem birtast í fjölmiðlum og skaprauna mér verulega vegna þess að þetta eru sleggjudómar sem enginn rök eru fyrir auk þess skil ég ekki tilganginn með þeim.

Staðreyndin er sú að langflestum börnum líður vel í skólum og í könnun sem skóla-og frístundasvið Reykjavíkurborgar gerði á síðasta ári kemur m.a. fram að yfir 90% foreldra telja að börnum þeirra líði vel í skólanum. Á  sömu vefsíðu kemur fram að árlegar mælingar sem gerðar eru meðal nemenda sýna að kvíði, vanlíðan og einelti hefur minnkað. Mér finnst ólíklegt að ástandið sé almennt mjög frábrugðið annarsstaðar á landinu. Svo sú fullyrðing að ótrúlega mörgum börnum líði illa í skóla er því hreint og beint röng. Nema þá að hugtakið ótrúlega mörg hafi aðra merkingu en ég á að venjast. Skólarnir okkar eru heldur ekki lélegri en skólar í nágrannalöndum okkar eins og niðurstöður Pisa könnunar 2009 (nýjasta skýrslan) sýnir. Könnunin er lögð er fyrir 15 ára nemendur í 64 löndum og sýnir að einungis nemendur 10 þjóða voru betri í lestri en íslensku nemendurnir. Við erum einnig yfir meðaltali í stærðfræði en þurfum að taka okkur á í náttúrufræði. Ef við á annað borð tökum mark á niðurstöðum Pisa þá er það ekki rétt að skólar í löndunum í kringum okkur séu miklu betri en skólarnir okkar. Þvert á móti þá megum við vera stolt af skólunum okkar, því hann er bara ansi góður. Gleymum því heldur ekki að Pisa könnunin mælir ekki alla þætti t.d. ekki list- og verkgreinar sem íslenskir skólar sinna almennt mjög vel.

Hver er þá tilgangur þeirra sam hamra á því að skólarnir okkar séu svona vonlausir og að ótrúlega mörgum börnum liði þar illa? Halda þeir að það efli nemendur til dáða í náminu og að þeir verði hamingjusamari ef það tekst að sannfæra þá um að skólinn þeirra sé drasl og að það sé nánast eðlilegt að þeim líði illa þar?  Trúa þeir því e.t.v. að kennararnir verði metnaðarfyllri og áhugasamari ef þeim er bara sagt það nægilega oft hvað starf þeirra skilar litlum árangri? Eða kannski að það auki traust foreldra til skólans og leggi grunninn að gagnkvæmri virðingu foreldra og kennara?

Síst ætla ég að gera lítið úr vanlíðan barna og flestir gera sér ljóst að það líður ekki öllum börnum alltaf vel í skólanum og við höfum heldur enga fullvissu fyrir því að öllum börnum líði alltaf vel heima hjá sér. Þetta er auðvitað áhyggjuefni sem við þurfum stöðugt að vera vakandi fyrir og reyna að tryggja að öll börn séu alltaf í öruggu og vinsamlega umhverfi.

Það er vissulega  langt í land með að skólinn okkar verði hafinn yfir alla gagnrýni og vafamál hvort það er yfir höfuðið eftirsóknarvert. Því stöðug og gagnrýnin umræða um skólann er nauðsynleg. Í þeirri umræðu má hinsvegar ekki gleymast að draga líka fram allt það góða starf sem þar fer fram fer í stað þess að beina athyglinni eingöngu að því sem betur mætti fara. Það þarf að vera hægt að treysta því að stórar fullyrðingar séu byggðar á þekkingu og studdar rökum. Íslenski grunnskólinn hefur alla burði til að vera með bestu skólum í heimi og að því marki eigum við stöðugt að stefna. Á þeirri vegferð þurfum við auðvitað að halda með skólanum og vera stolt af vinnustað barna okkar. Það felst meiri hvatning í því en stöðugri gagnrýni.

NKC